THÚ VUI CỦA NGƯỜI GIÀ: BÀI 66. ĐỘT TỬ VÀ ĐỘT QUỴ

Các bạn thân mến, trong những ngày gần đây, số người chết trẻ vì đột quỵ tăng lên nhanh quá. Là nạn nhân căn bệnh nguy hiểm này, hàng chục năm lăn lộn với nó, tôi đã sưu tầm, đúc kết những điều hiểu biết sau đây:

a/ Đột quỵ

Nguyên nhân đột quỵ

Đột quỵ là sự ngưng trệ đột ngột dòng máu cung cấp cho não, xảy ra khi một mạch máu nuôi não bị nghẽn tắc (còn gọi là nhũn não) hoặc mạch máu nuôi não bị vỡ (đột quỵ do xuất huyết não). Khi đó, phần não bị thiếu máu nuôi do tắc nghẽn (do nhũn não), bị chèn ép (do bị vỡ mạch máu não) sẽ không thể hoạt động được, khiến phần cơ thể chịu sự chi phối của não cũng không thể hoạt động được dẫn đến bị yếu hoặc liệt.

Biểu hiện và hậu quả

Các triệu chứng của đột quỵ chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn và hậu quả của đột quỵ phụ thuộc vào phần nào của não bị tổn thương và mức độ tổn thương như thế nào, như: có thể gây nên yếu liệt, mất cảm giác, hoặc khó nói, giảm thị lực, mất thăng bằng. Ngoài ra, trong một số trường hợp có thể có biểu hiện đau đầu nhưng đa số hoàn toàn không có.

Để có thể phát hiện sớm đột quỵ có thể dựa vào các biểu hiện như nói ngọng, rối loạn trí nhớ, không phân biệt được những gì đang xảy ra xung quanh; mắt mờ cả hai hoặc một bên, thị lực giảm, đau đầu đột ngột hoặc đau nửa đầu; mất khả năng điều phối các hoạt động thể chất, chóng mặt hoặc đi lại khó khăn; đau cơ bắp, mất cảm giác, tê ở nhiều bộ phận, đặc biệt là ở một bên của cơ thể ngược lại với phía não bị ảnh hưởng.

Người có nguy cơ cao

Ngày nay, đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong lớn thứ tư tại các nước phát triển và còn là nguyên nhân chính gây tàn tật nghiêm trọng và lâu dài. Những người trên 55 tuổi có nhiều khả năng bị đột quỵ hơn và người càng lớn tuổi thì nguy cơ bị đột quỵ càng cao. Người bị đái tháo đường hay bệnh tim là những người có nguy cơ bị đột quỵ nhiều nhất. Huyết áp cao, cholesterol trong máu cao không điều trị, không kiểm soát được hoặc người hút thuốc lá, người mắc bệnh tim là những đối tượng có nguy cơ cao về đột quỵ.

Cholesterol xấu tăng cao là nguyên nhân dẫn đến tình trạng xơ vữa động mạch, tắc dòng máu lưu thông và nguy cơ xảy ra đột quỵ bất cứ lúc nào.

b/ Còn Đột tử thì sao?

Hội chứng đột tử mô tả cái chết đột ngột, bất ngờ mà nó có thể xảy ra trong khi ngủ, khi tỉnh táo, hoặc ngay sau khi tập thể dục/luyện tập. Phần lớn các đột tử là do bệnh tim và được biết đến nhưng là đột tử do rối loạn nhịp tim hoặc hội chứng đột tử do tim.

Nguyên nhân gây đột tử

Đột tử do rối loạn nhịp tim phổ biến nhất là do sự thay đổi bất thường nghiêm trọng đối với nhịp tim được gọi là rối loạn nhịp tim ví dụ nhịp nhanh thất

Đột tử do tim mô tả cái chết đột ngột là kết quả của ngừng tim không hồi phục hoặc cơn đau thắt ngực. Các bệnh về tim là nguyên nhân gây đột tử

Xử trí với tình trạng đột tử

Phần lớn các đột tử là do bệnh lý tim mạch di truyền. Khám sàng lọc các thành viên trong những gia đình mà đã có người mắc bệnh lý tim mạch hoặc đã có người bị đột tử trước đó, bao gồm cả đột tử sơ sinh có thể phát hiện được các bệnh lý có sẵn mà có thể gây đột tử. Sau đó điều trị phù hợp có thể dự phòng hoặc làm giảm nguy cơ xảy ra đột tử.

Khám sàng lọc là một quá trình xác định bệnh lý hoặc tình trạng sức khỏe ở những người khỏe mạnh. Lý do để khám sàng lọc tim mạch là nó cho phép phát hiện các bất thường về tim mạch sớm. Điều này có nghĩa là các thông tin về bệnh khai thác được, các dấu hiệu lâm sàng mà y bác sĩ khám phát hiện được… có thể giúp bạn có thêm các chỉ định thăm dò sâu hơn và có được điều trị bằng các biện pháp phù hợp nhằm làm giảm nguy cơ và bất cứ biến chứng nào phát sinh từ bệnh lý ở những người có bất thường về tim mạch mà có thể đã không được phát hiện.

c/ Kết luận

PGS.TS Nguyễn Huy Thắng - chủ tịch Hội đột quỵ TP.HCM, kiêm trưởng khoa bệnh lý mạch máu não (Bệnh viện Nhân dân 115) - cho biết

Đột quỵ não (stroke) còn gọi là tai biến mạch máu não.

Đột quỵ não có 2 hình thức phổ biến, gồm nhồi máu não và xuất huyết não. Đột quỵ não thường có biểu hiện là đột ngột liệt 1/2 người, méo miệng, nói đớ, có thể kèm hôn mê, nhưng thường xảy ra sau vài giờ.

Trong đột quỵ não, tim vẫn có thể hoạt động bình thường. Do đó, người bệnh không tử vong liền, mà có thể kéo dài 1 vài giờ hoặc một vài ngày, tùy thuộc vào nguyên nhân mức độ bệnh.

Nguyên nhân của đột quỵ thường liên quan đến các bệnh lý liên quan đến tuổi tác như cao huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa mạch máu, rối loạn chuyển hóa lipid... Qua một thời gian mắc bệnh, nếu không được kiểm soát tốt, người bệnh có nguy cơ bị đột quỵ.

Trong khi đó, đột tử (sudden cardiac death) lại là biến cố tim ngừng đập đột ngột. Một người đang bình thường đột nhiên gục xuống, và hầu hết tử vong nhanh chóng, trừ khi được cấp cứu đưa vào bệnh viện kịp thời.

Theo bác sĩ Thắng, có thể hình dung trái tim là "động cơ" chính của cơ thể, có vai trò bơm máu, đem chất dinh dưỡng đến nuôi dưỡng mọi cơ quan. "Động cơ" này sẽ ngừng hoạt động khi xảy ra hai trường hợp: bị "nghẹt xăng" hoặc bị "cúp điện".

Cụ thể "nghẹt xăng" là khi ống dẫn (chính là động mạch vành nuôi tim) bị tắc nghẽn, dòng máu không đến nuôi dưỡng tế bào tim được. Đây là bệnh hẹp mạch vành.

Ngoài ra, tim đập được là nhờ có một "máy phát điện" nhỏ phát ra dòng điện liên tục đều đặn và lan truyền đi khắp trái tim nhờ hệ thống "dây điện". Khi bộ "máy phát điện" này bị suy yếu, hoặc hệ thống "dây điện" bị chập, tim sẽ bị "cúp điện", ngừng hoạt động. Đây là bệnh loạn nhịp tim.

"Đột tử tim xảy ra do nguyên nhân bệnh mạch vành, hoặc do bệnh loạn nhịp", bác sĩ Thắng chia sẻ.

Nhận diện nguy cơ ra sao?

Vậy làm sao để biết có nguy cơ bị đột quỵ hay đột tử tim? Bác sĩ Thắng cho rằng với hệ thống mạch máu não hay trái tim khỏe mạnh, hiếm khi xảy ra sự cố. Đột quỵ hay đột tử tim hầu như chỉ xảy ra trên một hệ thống mạch máu xơ vữa, do các bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá... hoặc trên trái tim "đã bị bệnh" nhưng không được phát hiện.

Một số dấu hiệu chỉ điểm gợi ý một người có khả năng bị bệnh tim mạch và có nguy cơ đột tử là trong gia đình có người đột tử, mất đột ngột khi còn trẻ mà không chẩn đoán được nguyên nhân; có người thân trong gia đình mắc các bệnh tim mạch di truyền như loạn nhịp tim, bệnh cơ tim phì đại.

Ngoài ra còn xuất phát từ thói quen hút thuốc lá, béo phì, đời sống căng thẳng, ít vận động thể dục thể thao; bị tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu mà không điều trị tốt, không kiểm soát tốt các chỉ số bệnh lý.

Đến đây, độc giả đã có khái niệm đúng đắn về hai căn bệnh Đột quỵ và Đột tử gây tử vong hàng đầu trong xã hội. Hai căn bệnh khác nhau đó là nguyên nhân gây đột tử đột biến trong giai đoạn chuyển mùa khắc nghiệt vừa qua. Một điều luôn luôn đúng, khuyến cáo với bạn rằng CHỮA BỆNH LÀ VIỆC BÁC SỸ, PHÒNG BỆNH LÀ VIỆC CỦA BẠN. Kính chúc các bạn thành công.

THÚ VUI CỦA NGƯỜI GIÀ

Thứ Năm, 31 tháng 12, 2020

BÀI 66. ĐỘT TỬ VÀ ĐỘT QUỴ - KHÁI NIỆM VÀ HIỂU BIẾT

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét